Türkiye nasıl bir siyasi atmosferde seçime gidiyor Seçmen bu seçimde neyi oylayacak Anadolu Üniversitesi İrtibat Escort bayan Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi siyasal bağlantıcı Prof Dr Ferruh Uztuğ 14 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve 28 Devir Milletvekili Genel Seçimi öncesi sorularımıza cevap verdi
Prof Dr Uztuğ siyasetteki tıkanmışlık Bayan escort halinin toplumu içine katan müzakere ve tesirli bağlantı lisanı ile çözülebileceğini söz etti Yaklaşan seçimler öncesi toplumun tamamına hitap etme ve kutuplaşmayı sona erdirme gayretinde görünen muhalefetin ise hedeflediği zaferi Escort elde etmesi için değişim umudunu hikayeleştirmesi gerektiğinin altını çizen Uztuğ Muhalefet şimdi bu seçimde neyi oylayacağımızın öyküsünü kuramamış üzere görünüyor diye konuştu
- 21 yıllık AKP siyaseti tıkanıyor mu O denli ise nerede tıkanıyor AKP 21 yıllık iktidarı nasıl mümkün kıldı
Çok az rastlayacağımız bir durumla karşı karşıyayız 21 yıllık bir iktidar 2015 genel ve 2019 mahallî seçimleri dışında kazanmaya devam etti Yorulmuş olsa da 2023 Mayıs seçimlerinde maça ortak üzere görünüyor Kuşkusuz evvelki seçimlerle kıyaslandığında hiç de rahat değil AKP 21 yılın akabinde yeni bir kelam söylemede zahmet çekiyor Lakin bana nazaran kendi tıkanırken esasen problemli olan siyaseti de tıkadı Siyasal alanı daraltarak iktidarını sürdürme gayretinde
Bana nazaran 80 anayasasının gücü merkezileştirmesinin biriken zehirli tesirleri de kelam konusu Üniversitelerden spor kulüplerine partilerden sivil topluma siyasete alerjik zihinsel kodlar var Kimse de zahmet edip demokratikleştirmiyor Bir de üstüne o anayasanın sahiplerinin bile hayal edemediği Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemi gelince siyasetsizleştirme doruğuna ulaştı Merkezileşmiş kontrolsüz güç her yana saran zehirli bir sarmaşık haline geldi
21 yıllık iktidar rastgele bir sistemde tıkanır çözülür Lakin 2002 den bugüne seçim öncesi gündem AKP ye bir seçim hikayesi sundu Hasebiyle doğal yerinde ve olağan bir seçim evvelce yaşanmadı Abdullah Gül ün cumhurbaşkanlığı süreci 15 Temmuz hain darbe teşebbüsü ve gibisi harika olayların akabinde iktidar avantajıyla gidildi seçimlere Çok da muazzam bir siyasal irtibat dehası ortada yoktu Muhalefetin tarihî sosyolojik fay sınırlarını okumadaki zafiyeti siyaset yapma üretme biçimindeki ezberler klişeler AKP nin işini kolaylaştırdı
YAVAŞ YAVAŞ OLSA DA CHP İKTİDAR İŞTAHINI ALANA YANSITMAYA BAŞLADI
AKP başlarda merkezdeki dağılmanın ANAP DYP çöküşü ve Genç Parti böleninin de yardımlarıyla aritmetik üstünlük elde etti fakat bir tarafıyla de o devrin tıkanmış siyasetinde fark yaratmıştı Bugünkünden daha renkli çeşitli ve çoğulcuydu 2015 den sonra devlete karşı millet diyerek çıkılan yol devlet ve güvenlik eksenlerine anti siyasete döndü Hasebiyle AKP bir parti olmaktan çıktı Millete yaslanıyor algısını sıkıntı etmekten vazgeçti Giderek devletçi bir yere savruldu Yeni rejimle birlikte bu süreç daha da hızlandı
Nihayetinde AKP devlet i kalkan yaparak siyasal rekabet alışkanlığını sürdürmek istiyor Devlet kalkanı ile arenaya çıkmak hem operasyonel hem de telaffuz seviyesinde kelam konusu İktidarın imkanları her manada parti lehine kullanabiliyor Tıpkı vakitte kendisini devlet ile özdeşleştirerek rakiplerini düşmanlaştırıyor Öte yandan Muhalefet Millet kalkanını edinip alana çıkamamıştı Eksik de olsa 2019 dan bugüne yaratıcı bir siyaset uğraşı görüyorum Yavaş yavaş olsa da CHP iktidar iştahını alana yansıtmaya başladı
İKTİDAR SİYASAL ALANI DARALTIRKEN MUHALEFET SEYRETTİ
- Bu müddet içinde muhalefetin siyasetinde yürüttüğü kampanyalarda söylemlerinde eksik kalan seçmene hitap edemeyen noktalar neydi Halkın büyük bir kısmı ile ortasında bir mahzur mi vardı Muhalefet ne yapamadı da bu 21 yıl içinde iktidar değişimi sağlanamadı Bu noktada stratejik yanılgılar mı yapıldı
İktidarın siyasal alanı daraltarak siyasal lisanı çerçevelemesi karşısında yaratıcı bir siyaset üretimi olduğunu düşünmüyorum Siyasetsizleştirme değirmenine hem iktidar hem de muhalefet su taşıyıp duruyordu Siyaseti yukarılarda bir yerlerde uzman teknik bir işe dönüştürmek ahaliden siyaseti kaçırmak tüm siyaseti tıkadı Bu iktidarın lehineydi Muhalefet iktidarın lisanının çerçevelerini kırarak yeni bir lisanı ahaliyle birlikte kurmayı denemedi İhtiyaç ve beklentileri okumada son yıllarda değişen bir bakış açısı var Ancak uzun yıllar yanlış ve hatta çarpık bir siyaset ve ahali okuması vardı
İktidarın çerçevelediği lisanlar karşısında ahaliye güvenmek gerekiyordu Ancak güvenmediler Sorun buradan kaynaklı Seçmenlere yönelik tasavvurları yanlıştı Kelam gelimi dindarlık muhafazakarlık üzere eksenleri yanlışsız çözemediler Tarihî kültürel işaretleyicilerin olumsuz yüklerine karşı savunmada kaldılar İktidarın sevdiği ve bildiği oyunu kurgulamasının önüne geçmek için daha yaratıcı olunması mümkündü Şimdilerde bu istikamette bir kıpırdanma yaşanıyor
Muhalefetin 6 lı masa organizasyonu da tek tek o aktörlerin siyaset yapma iştahlarını kesti Masayı muhafaza önceliği farklı ve çoğulcu siyaset üretimini engelledi Bu en çok da DÜZGÜN Parti nin soluğunu kesti 21 yıllık iktidara karşı ahaliye yaslanan onunla birlikte form alabilecek olan siyasal yaklaşım yerine komisyonların atölye çalışmalarına yöneldiler Bu atölye yahut beyin fırtınalarının siyasal sonuçlarını ve bağlantısını de tesirli yapamadılar
Siyasetsizleştirme döngüsünü yürek ve kararlılıkla kıracak ahaliye yaslanan bir bağlantısı etkileşimi hayata geçirmek gerekiyordu En temel stratejik kusur siyaseti partiye parti idaresine indirgeyen ahaliyi işin içine katacak bağlantısı kurmamış olmaları
Şu an kampanya açılışı heyecan vericiydi Fakat gerisinden öykü yahut irtibat stratejisinin omurgası daha güçlü sunulmalı Ahaliyi oyuna katan ahaliyle birlikte şekillenen bir siyaset üretiminin önünü açmak yeni bir siyasal kültürü oluşturmak çok değer kazanacak
- Türkiye de siyaset tıkanmış bir durumda mı O denli ise nasıl aşılabilir bu tıkanıklık
Tıkanmışlığı yalnızca Türkiye lokal şartlarıyla sonlandırmamak gerek Vaktin ruhu dünyanın hali de pek iç açıcı değil Ancak bizim tıkanmışlığımız tarihi zehirli birikimleri de barından siyaset kültürünün tertip dizaynıyla ilgili Dediğim üzere 80 anayasasından bugüne anti demokratik bir hukuk tabanında yaşıyoruz Siyaseti kirli tehlikeli bir işe dönüştüren neyin siyasi neyin olmadığını çerçeveleyen müktedirler karşısında hepimiz çaresiz kaldık
TIKANIKLIĞI AŞMANIN YOLU AHALİYE GÜVENEN VE TOPLUMLA ETKİLEŞİMİ ARTIRACAK BİR İKLİM
Sadece Türkiye değil dünyada kavram haritalarını güncellemek gerekiyor Doğum sancıları her yerde karşımıza çıkıyor Ancak siyasetin ve öteki kurumların kurumsal yapısı ve kültürü direniyor Bunun tahlilini üstten beklemeye devam edersek sorun çözülmez Lakin üsttekilerin ahalinin önünü açması siyaseti canlandırması yetecektir Tıkanıklığı aşmanın yolu yalnızca bu müzakare ve etkileşime imkan sağlayacak bir iklim
Türkiye de dahil tüm dünyada kutuplaşma daima kendini üretiyor Aslında toplumda ahalide bir kutuplaşma inadı yok Üsttekilerin ürettiği ve şad kaldığı bir yer Bu nedenle kutupların kuraklığında yeni kavramları erteleten güçler tıkaç oluyor Siyasal kültürümüzü siyasetin dönüştürücü tesirlerine açmak konusunda mevcut aktörlerin zihin setlerini değiştirmeleri gerekiyor Değiştirmezlerse ahali değiştirecektir
- Kimlikler ve din üzerinden siyaset hala tesirini sürdürüyor mu
Seçmenleri bir cins homo ekonomikus olarak rasyonel ekonomik akıl yürüten bir özne olarak kabul etmek yanılgısı var Hisler devreye girmeden insan karar vermez Nöroloji ve karar bilim bağlamında hislere kaybettiği yerin hakkını veriyoruz Kimliklerin de dini hassasiyetlerin de her vakit seçmenin karar verme süreçlerinde değerli bir yeri vardır Sorunuzda kimlikler ve din sözü var İkisini başka yerde görmemek gerekir Din de kimlikler bağlamında yer alabilir Kendilik yahut benlik self tabirlerinin karmaşık bir yapısı vardır
Siyaset seçmenler açısından teknik bir idare problemine indirgenemez Çok katmanlı ve boyutlu sosyolojik etkileşimlerle şekillenen bir cetvel var Hasebiyle kendini komşusunu medyada gördüklerini kıymetlendirir geçmiş ve bugünkü aidiyetlerini hisler ve pahalarını karar süreçlerine yansıtır Bu akıl yürütmeyi akıldışı ilan ederek küçümseyerek seçmene nasıl düşüneceğini ve karar vereceğini öğretmeye kalkanlar kaybedecektir
Ama sizin sorunuzda gizli olan bir şey var O da siyasal aktörlerin din bayrak vatan üzere ortak hassasiyetleri bu istikametteki sembolleri bir cins istismar etmesine işaret ediyor Evet Türkiye siyasal tarihinin ebedi konumlanışlarının izleri bugünde görülüyor Dünyada da bu türlü
Siyasal partilerin marka imajları benlik imajlarımızla ile de ilgilidir MHP CHP HDP üzere siyasal partiler yahut Ulusal Görüş üzere hareketler yalnızca ideolojik temellerle açıklanamaz Çok daha fazlasıdır Kimlik benlik ifadesidirler Ama merkez seçmenlerin koyu ideolojik renkleri olmaz Makule ve orta yola yakındırlar Bu seçmen kısmı için konjonktür belirleyici olabilir Yeniden de yaratıcı siyaset ve tesirli bağlantı ile bu sosyolojiler dönüştürülebilir Ezberden klişeden uzaklaşan okumalar hakikat içgörüler ve mert siyaset tutumları alındığında böylesi dönüşümler görülüyor
- 11 vilayetimizi etkileyen büyük Kahramanmaraş zelzelesi hükümetin sarsıntı öncesi ve sonrası başarısı başarısızlığı muhalefetin ve CHP li belediyelerin tavır ve faaliyetlerinin seçim sonuçlarına yansıması olur mu
Gerçekten çok acı bir tecrübe yaşadık yaşıyoruz Bu noktada yurttaş tutumuyla sergilenen dayanışmacı faaliyetlere dair konuşmak gerekiyor Maalesef iktidar bu milletçe beraberliği bir tehdit olarak algıladı Devleti kendisi ile özdeşleştirmeye çalışan iktidar imajını muhafaza kaygısındaydı Kuşkusuz ortada hesap sorulması gereken önemli bir performans sorunu var AFAD Kızılay Ordu üzere kurumların eşgüdümünde yaşananların sorumlusu hükümetti İktidar birçok defa şahit olduğumuz üzere sorumlulukları öbür odaklara çevirme uğraşındaydı Siyasi hasarı azaltmak öncelik oldu Üstüne bir de muhalif belediyelerin görünürlüğünü azaltmak üzere rekabetçi ön almaya çalıştılar
KILIÇDAROĞLU NUN DEVLET İLE HİZALANMAYACAĞIM ÇIKIŞI DAHA GÜÇLÜ ANLATILMALIYDI
Bu travmanın seçmen üzerindeki tesirlerinin sandığa yansımasını öngörmek kolay değil Muhalif belediyelerin aktifliğinin iktidar tarafından engellenmesi devlet kalkanını kullanarak siyasal bir üstünlük arayışında oldukları görülüyor Kuşkusuz bu bir avantaj Ama 50 bini aşan can kaybı ve müdahaledeki yetersizliğin sorumluluğuna güçlü bir vurgu yapıldığını düşünmüyorum Kemal Kılıçdaroğlu nun devletle hizalanmayacağım çıkışı ve aldığı bu pozisyon daha güçlü anlatılmalıydı
Deprem öncesinden çok zelzele sırası ve sonrasında yaşanan karmaşanın devlet tertibin yetersizliğine daha çok vurgu yapılmalıydı Sonuçta sandığa giderken yaşanan bu felaketi hangi cetvelle ölçeceklerinin çerçevesi çizilemedi Bu çerçeveyi muhalefetin oluşturması mümkündü Hala da mümkün görüyorum
CHP kampanyasının ana ekseni Türkiye hakkını alacak belirlenmiş Bu güçlü bir slogan ancak kıssasını donatmak ve güçlendirmek gerekiyor İktidarın icraat vurgusu iktidarda olmanın yeterlilik algısına yönelik bir stratejiye gerek var Yalnızca yolsuzluk üzerinden değil icraatların somut performans yetersizliklerini de kapsayan bir lisanı geliştirilebilir Bu sarsıntı felaketinin sorumluluğu için de geçerli
- 14 Mayıs seçimleri öncesi siyasi gündemi nasıl buluyorsunuz Vatandaşın gündemi ile siyasalların gündemi örtüşüyor mu Tencere iktidarı götürür kelamı 14 Mayıs seçimleri için de geçerli olur mu
Gündem problemini yanlış kıymetlendiriyoruz Bilhassa muhalefet tarafından iktidarın daima gündemi değiştirme yönlendirme uğraşına işaret ediliyor Gündem esasen oluşturulan bir şeydir Yani gerçek ve gerçek olmayan gündem üzere bir ayrım yanlış Bu yanlış okuma nedeniyle gündem belirlemenin yaratıcı eforlarına girilmiyor Muhalefet kendi gündemini oluşturmayı pek denemiyor Kelam gelimi Gara operasyonu ve 128 milyar üzere bağlantılar momentumu gündemi belirleme imkanını sunmuştu
Seçimler öncesi ve sırasında da çeşitli gündemler konular olacaktır Bu gündemleri gerçek yahut gerçek dışı diye düşünmeden oluşturmaya yönelmek en doğrusu İnternetle birlikte değişen irtibat ortamında kamuoyu ve gündem kavramları yine ele alınmak zorunda Gündemlerden kamuoylarından kelam etmek gerekiyor Kimlerin gündemi hangi kamuoyları diye bakmak daha yanlışsız Bu açıdan bakılınca her seçimin bir kıssası olur Neyi seçeceğiz neleri oylayacağız Görünen o ki iktidar kalsın mı gitsin mi oylamasına dönüşecek
Seçmenlerin seçime dair gündemleri ile genel hayat akışındaki gündemleri farklıdır Seçim gündemleri tercihlerini neyin şekillendirmesi gerektiği ile ilgilidir Siyasetçilerin seçmenlerin birer uzman olarak gündem takip etmelerini beklemesi yanlış Çok sıkıcı ayrıyeten
TENCERE İKTİDARI GÖTÜRÜR KELAMINA GÜVENMEK KUSUR OLUR
O yüzden yaratıcı siyaset diyorum Gündemi oluşturma konusunda tesirli irtibat ve fikir gerekiyor İktidarın uzun müddettir dili çerçeveleyerek gündemi yönlendiriyor Bu yalnızca irtibat gücüyle ilgili değil Muhalefetin de bu çerçevelemeleri değiştirerek siyaset üretmesi gerekiyor Yalnızca bu iktidar gitsin talebine yaslanmak yanılgı olur Yan hikayelerle derinleştirilmiş zenginleştirilmiş bir kampanya omurgası oluşturulmalı
Diyelim ki vatandaşın gündemine hayat değerliği var lakin bunu konuşturmamak için kelamda yahut yapay gündemler oluşturuluyor Evet iktidar iletişimcilerinin işi bu Bundan şikayet eden değil bunu boşa çıkartan kendi gündemini dayatan bir yaratıcılığı sergilemeye odaklanmak gerek
Demokratik talepler de tencereler kadar kıymetli Ve ancak seçmeni yalnızca iktisatla akılcılıkla sonlandıran bir bakış açısı var Seçmen davranışının çok katmanlı boyutlu yapısını hisler sezgiler kültürel kıymetlerle bağlantısallığını ihmal ederseniz yanılırsınız
- Bir bağlantıcı olarak iktidar ve muhalefet temsilcilerinin kullandığı bağlantı lisanını olumlu ve olumsuz bulduğunuz taraflarıyla kıymetlendirebilir misiniz
Seçim öncesi süreçte de maalesef gerginlikten çatışmadan beslenen bir siyasal rekabet iklimi var İktidar siyasal alanı daraltarak ve muhalefeti düşmanlaştırma ve etiketleme eforu var Olumsuz siyasi lisan çeşitli risklere sahiptir Bilhassa iktidar pozisyonunda negatif kampanyanın çalışmadığına dair bulgular var Nisan reklamlarında olumlu bir lisan görüldü Ancak öbür bağlantılarda sertleşme hala devam ediyor edecek üzere Türkiye de tarihi konumlanışlar kültürel kamplar ortasındaki farklılaşmayı kışkırtmanın siyasi çıkarları olduğu düşünülüyor Lakin uzun vakittir üzerinde tepinilen ve aşınmış kutuplaşma lisanının vadesi doldu
Siyasal aktörlerin demokrasi toplumsal uzlaşma kıymetler ortaklaşmasına katkı sağlamaya öncelik vermesi gerek Muhalefetin bu bahiste bilhassa İttifak ve Altılı Masa kompozisyonuyla bu noktada hassas ve incelikli bir lisan kurma uğraşı var Tüm aktörlerin siyaset üretimini sonlandırdı Öbür yandan bu iştirakin demokrasimiz ve Türkiye nin geleceği açısından manasının çok tesirli anlatılmadığını düşünüyorum Ancak bunun daha güçlü bir öykü ile anlatılması gerekiyordu Siyaset teknik ve uzmanlıkların ötesinde his ve pahaları harekete geçirmektir
Bu seçimde de irtibat lisanının sertleşmesi öfkeleri canlı tutacak kutuplaştırıcı telaffuzların olma mümkünlüğü var Bilhassa merkez seçmenin bu tıp lisanların yarattığı gerginliği cezalandırdığını biliyoruz Muhalefetin hem seviyeyi hem de heyecanı artıracak bir gayret göstermesi gerekir Kemal Kılıçdaroğlu nun sakin ve nazik kişiliği bu açıdan imkanlı lakin değişim heyecanı da eklemeli
- Kampanyalar başladı Şu ana kadar yapılanları nasıl değerlendiriyorsunuz
Ben üstte anlatmaya çalıştım Siyasetsizleştirme iktidarın lehine çalışıyor Muhalefetin siyasetin mücadeleci ve toplumu dönüştürücü istikametine vurgu yapması gerekiyor Sana Kelam açılışının akabinde Türkiye Hakkını Alacak eksenleri karşımıza çıktı Kampanya kıssasında 21 yıllık iktidarın değişim umudunun dönüştürücü heyecanlarını irtibata taşımak gerek Hakkını alacak güçlü bir ileti fakat bir kampanya omurgası içinde desteklenmeli Muhalefetlerin birinci önceliği iktidarın yetersizliklerini performans eksikliklerini hissettirmektir Ayrıyeten iktidarın yerine daha güzel daha güçlü kâfi ve iş bilir olduğuna dair algıyı güçlendirmektir
Ben şu ana kadar seçimin kıssasında bir boşluk görüyorum Bu kadar yıldır yıpranmış bir iktidarın hala baş göstermesinin nedeni bu Muhalefet bu seçimde neyi oylayacağımızın öyküsünü kuramamış üzere görünüyor Muhalefetin değişim umudunu hikayeleştirmesi gerekiyor Bu yalnızca Parlamenter sisteme ait teknik dokümantasyonlarda sonlu kaldı Hisler ve pahalar üzerinden gündem oluşturma ve heyecanını yaratmaya odaklanılmalı CHP lisanını biraz didaktik öğretmen edasıyla kurgulamaktansa hisleri hamaseti ve kararlılığı hissettirmek daha yanlışsız olacak İrtibat tesiri ne söylediğiniz değil nasıl söylediğinizle ortaya çıkar
İKTİDAR DA GÜYA MUHALEFETTEYMİŞÇESİNE VAATLERİNİ SIRALIYOR
İktidarın elinde en güçlü eksen R Tayyip Erdoğan olarak beliriyor Gerçek üzere güçlü sözcük seçimi üzerinden önder imajı odak alındı Ancak Parti olarak son beş yılda yaşananların da tesiriyle Parti imajını da eklemlemeye çalışıyorlar Bu irtibatlarını karmaşıklaştırıyor 21 yıllık iktidarın kimi sıkıntılara tahlil vaat etmesi de inandırıcılık meselesini getiriyor Nihayetinde geçmiş icraatların olumlu çağrışımlarını hatırlatan bir cins vefa tetiklemesini de ihmal etmiyorlar Fakat tekrar de reklamlar dışında rakip aday ve partileri suçlayıcı etiketleyen şüpheleri artıracak bir lisana yönelecekler üzere görünüyor Mahallî seçimlerde de denendi Lakin çalışmadı
Bu ortada ortalıkta bir vaatler yarışı var Seçmenlere yönelik vaatlerin sıklığı çeşidi artıyor İşin ilginci iktidar da güya muhalefetteymişçesine vaatlerini sıralıyor Muhakkak amaç kitlelere yönelik vaatler bütünlüklü bir kıssa olmadığında hiçbir mana taşımaz