Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, yurt içinde faaliyet gösteren bankalardan toplam kredi bakiyesi 5 Milyon TL ve üzerinde olan hukukî kişi müşterilerinin, “Özet Döviz Durum Raporu’nu aylık periyotlar halinde ve izleyen ayın birinci 10 iş günü içinde, Banka’nın bilgi sistemlerine elektronik ortamda bildirilmesini talep etmişti. İstanbul Hür Muhasebeciler Odası (İSMMMO), raporun büyük kurumsal firmalar haricinde, belirlenen müddette ve eksiksiz olarak sunulabilmesinin imkansız olduğunu açıkladı.
İSMMMO tarafından yapılan açıklamada, “Odamıza üye meslek mensuplarımızdan, istenilen raporun takip eden ayın birinci on iş günü içerisinde oluşturulması ve bankanın bilgi sistemine elektronik ortamda girişinin yapılmasının mümkün olmadığına ait çok sayıda müracaatta bulunulmuştur. Meslek mensuplarımızca iletilen görüşlerin temelinde; fiili imkansızlıklar nedeniyle kelam konusu dataların, muhasebe süreç süreçleri ile vergi mevzuatı ve ticaret hukuku düzenlemeleri çerçevesinde belirtilen müddetlerde oluşturulamayacağı yönündedir” denildi.
3 TALEP
Kararın gözden geçirilmesini isteyen İSMMMO Lideri Erol Demirel, “Raporun periyot ortasında bu şartlarda hazırlanması, talep eden kuruma katkı yapmayacağı üzere hazırlayan kurumlara ve meslek topluluğumuza taşınamayacak kadar ağır bir yük getirecektir” dedi. Erol Demirel, mali müşavirlerin taleplerini şöyle sıraladı: “Söz konusu yükümlülük kaldırılmalı ya da muhasebe ve bilgi süreç sistemlerinin uygun hale getirilebilmesi için düzenleme 2024’e ertelenmeli. Yıl sonu bilançolardaki bilgilerin oluşmasının akabinde, makul bir mühlet içinde bankanın bilgi sistemlerine bir defada iletilmesini sağlayacak biçimde düzenleme yapılmalı. 5 Milyon TL olarak belirlenen düzey kredi kullanım limitinin değerlilik kavramı dahilinde uygun bir düzeye yükseltilmeli.”
İSMMMO tarafından yapılan basın açıklamasında şunlar kaydedildi:
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Data Yönetişimi ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nün 20.03.2023 tarih ve E-TCMB.80372040-010.07.01-589 sayılı yazısı ile Bankalar tarafından, yurtiçinde faaliyet gösteren bankalardan nakdi ve gayri nakdi toplam kredi bakiyesi 5 Milyon TL ve üzerinde olan hükmî kişi müşterilerinin, “Özet Döviz Durum Raporu’nu aylık periyotlar halinde ve izleyen ayın birinci 10 iş günü içinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın bilgi sistemlerine elektronik ortamda bildirilmesinin sağlanması talep edilmiştir.
Yurtiçinde faaliyet gösteren bankalar tarafından ilgili yazının hukukî kişi müşterilerine iletilmesiyle Odamıza üye meslek mensuplarımızdan, istenilen raporun takip eden ayın birinci on iş günü içerisinde oluşturulması ve bankanın bilgi sistemine elektronik ortamda girişinin yapılmasının mümkün olmadığına ait çok sayıda müracaatta bulunulmuştur. Meslek mensuplarımızca iletilen görüşlerin temelinde; fiili imkansızlıklar nedeniyle kelam konusu bilgilerin, muhasebe süreç süreçleri ile vergi mevzuatı ve ticaret hukuku düzenlemeleri çerçevesinde belirtilen müddetlerde oluşturulamayacağı istikametindedir.
Üyelerimizden gelen taleplerin kıymetlendirilmesi sonucunda, ilgili raporun hazırlanabilmesi için, her ay sonu Mizanlarının pek çok kalemlerinin gelir tablosu ve bilançolarında kullanılacak seviyede hazırlanmasını gerektirmektedir. Mevcut düzenlemelere nazaran 3’er aylık periyotlar halinde verilmekte olan Süreksiz Vergi Beyanlarında dahi Mizan ve Bilanço Bilgileri istenmemekte, yalnızca gelir tablosu dataları mali yönetime, beyanname ekinde iletilmektedir. Bilanço dataları ise yıl sonu tüm kapanış ve değerleme kayıtları, denetim ve kontrolleri tamamlandıktan sonra ortaya çıkmaktadır.
Ayrıca; devir başı, periyot içi ve devir sonu süreçleri olarak sınıflandırılan muhasebe süreçlerinde uygulanacak muhasebe siyasetleri ve unsurları firmalar tarafından gereksinime uygun bilgileri sunabilecek biçimde devir başında belirlenir ve kullanılacak hesap planı oluşturulur. Bununla birlikte kullanılacak muhasebe sistemleri ve bilgisayar programlarının muhasebe süreçlerinin başlangıcında kurulması yahut geliştirilmesi gerekir.
Merkez Bankası’nın ilgili raporda istemiş olduğu bilgiler devir başında öngörülmesi mümkün olmadığından mevcut muhasebe kayıtlarından sağlanabilmesi pek çok firma için teknik olarak imkân dahilinde değildir. Bankanın ilgili rapor için yapmış olduğu hesap açıklamalarından yalnızca Ticari Alacaklar kalemi örnek olarak alınıp incelendiğinde (Firmanın ticari bağı nedeniyle ortaya çıkan nitelikte senetli ve senetsiz alacak fiyatları, 90 güne kadar tahsil edilebilir nitelikte meblağlar 0-3 ay alanına, toplam bakiye tüm vadeler alanına olmak üzere 7.1 ve 7.2 kalemlerine yurt içi ve yurt dışı ayrımında yazılacaktır. Firmanın bağlı taraflarından (Ortaklar, İştirakler ve Bağlı Ortaklıklar) olan ticari alacakları da bu kalem altına yazılacaktır.) sağlıklı bir rapor hazırlamanın zorluğunu ortaya koymaktadır. Bu durum kayıt altına alınan dokümanın üzerinde vade bilgisinin bulunmaması yahut yazılı mukavelelerin düzenlenmemiş olması emeline uygun rapor hazırlanmasına mahzur olabilecektir.
Bu ortamda istenen raporun hedefine uygun formda hazırlanamayacağı, kusurlu bilgiler ihtiva edeceği, hazırlayanlar açısından değerlendirildiğinde de gereksiz emek, vakit ve maddi kayıplar getireceği kuşkusuzdur.
Yukarıda belirtilen tüm bu muhasebe süreçleri ve mali ve ticari mevzuat kararları de birlikte değerlendirildiğinde. Bankanın bilgi sistemlerine izleyen ayın birinci 10 iş günü içinde aktarılması talep edilen Özet Döviz Konum Raporu’nda yer alacak bilgilerinin, işletmelerin muhasebe sistemlerinde fiilen oluşmaması, şimdi muhasebeleştirme süreçleri devam etmekte olması, meslek mensuplarımız açısından elektronik ortamda bankanın bilgi sistemlerine iletilmesinin fiilen mümkün olamayacağı, bu nedenle getirilen kelam konusu yükümlülüğün kaldırılması ya da yıl sonu bilançolardaki dataların oluşmasını müteakip bu bilgilerin makul bir müddet içinde Bankanın bilgi sistemlerine bir defada iletilmesini sağlayacak formda düzenlemenin yapılmasını talep ediyoruz.