Yurttaşlar, Türkiye genelinde ve bilhassa İstanbul‘da pandemiden bu yana yüksek enflasyonun sebep olduğu yüksek kira fiyatlarından mustarip. Mart ayı enflasyon bilgilerinin açıklanmasıyla birlikte nisan ayı kira artış oranı da aşikâr oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı TÜFE’nin 12 aylık ortalamasına nazaran hesaplanan kira artırım oranı, mart enflasyonunun açıklanmasıyla yüzde 70.20 oldu.
Cumhuriyet TV stüdyosuna konuk olan Gayrimenkul Hukukçuları Derneği Lideri Ali Güvenç Kiraz, artan kira fiyatlarına ait kiracıların başvurabileceği tüzel yolları anlattı.
Kiraz, “Son iki yılı Türkiye tarihinin en makûs kiracı-mal sahibi ilgisi devri olarak görebiliriz. Şu an 5 bin lira kira vererek bir konutta oturan kişinin taşınmak istediğinde, birebir muhitte 15 bin liradan aşağı konut bulabilmesi imkansız. Genelde kira ödemelerini kişinin maaşının en fazla üçte biri olarak görürüz. Arz-talep istikrarı önemli biçimde bozuldu. 2019 sonrası büyük konut üretimi çok yavaşladı, kesimdeki gerileme piyasaya olumsuz biçimde yansıdı. Göçmenlerle birlikte 90 milyona yaklaşan bir nufüsumuz var, bu kadar kişi için her yıl 800 bin konut üretmek gerekir. Yüzde 25 sonu getirmek üzere tedbirler sorunu çözmüyor. Bu her yerden patlayan bir boruya yama yapmaya benziyor” halinde konuştu.
HUKUK KİRACININ YANINDA
Türkiye Cumhuriyeti maddelerinin kiracıyı koruyacak biçimde düzenlenmiş olduğuna dikkat çeken Kiraz, “Borçlar Kanunu’na baktığımızda, kiracılar beş yıl mühletle en fazla tüfenin 12 aylık ortalaması kapsamında artışla sorumlu. Durum böyleyken konut sahibinin size baskı uygulaması, tehdit etmesi hiçbir şeyi değiştirmez. Lakin konutlarını kaybemek istemeyen kiracılar fahiş artırımlara ikna olabiliyor. Beş yılın akabinde mal sahibi ‘kira tespit davası’ açma hakkını elde ediyor” tabirlerini kullandı.
EV SAHİBİNDEN BASKI GÖREN KİRACI DAVA AÇABİLİR Mİ?
Kiraz, konut sahiplerinin kiracılara konutu tahliye etmesi karşılığında para teklif etmesine ait, “Kiracının mesken sahibinden para talep etmesi ya da mesken sahibinin kiracıya para teklif etmesi hukuka karşıt değildir. Kira bağlantısı devam ederken tarafların onayladığı bu üslup bir mutabakat sorun yaratmaz. Lakin gayrimenkul sahibi konutunu satmaya karar verirse ve kiracı bu satıştan hisse talep ederse bu hukuk dışıdır. Kiracı konut sahibinden tacize varan bir baskı gördüğünde yahut tehdit aldığında elbette dava açabilir. Kira kontratı kapsamında kiracının kullanımına bırakılan mülke ait ev sahibi ‘burası benim’ diyerek her istediğini yapamaz” dedi.
EV SAHİBİ KİRACIYI HANGİ DURUMLARDA KONUTTAN ÇIKARABİLİR?
Türk Hukuku‘na nazaran uzatma mühletlerine tabi olan mukaveleler bitse bile kiracının konuttan çıkarılamayacağını belirten Kiraz, kiracının konuttan “haklı sebeple tahliye” edilebileceğini tabir etti. Kiraz’ın tabirlerine nazaran, kiracının konuttan çıkarılabilmesi için şu koşular gerekli:
*Kiracı bir kira periyodu içerisinde iki kere haklı ihtar alırsa,
*Tahliye taahhütünüz varsa,
*Konuta temelli tadilat ve tamirat yapılacaksa, örneğin kentsel dönüşüme girecekse,
*Sözleşme temeline karşıtlık varsa, örneğin terzi olarak kiralanan bir dükkan restorant yapılmışsa,
*İhtiyaç sebebiyle tahliye, örneğin mülk sahibinin bir yakını konuta yerleşecekse,
* Bir kira yılının akabinde 10 yıl müddet geçmesiyle münasebet göstermeksizin, 3 ay evvelden ihtar vererek tahliye yapılabilir.